Babağan veya dede baba, kime denir?
Babağan veya dede baba, kime denir?
Bektaşilikte; Tekke veya dergahta yaptıkları hizmet karşılığı kendilerine verilen diploma yani belge(icazetname) karşılığı hizmet yapmak ile görevlendirilmiş kişilere, dede baba veya babağan denir.
Alevilikte ise, esas olan soydur yani Evlad-ı Resul(Hz.Muhammed soyundan) olması gerekir. Bu konuda Imam Cafer-i Sadık Buyruğu; "Pirlik(Dedelik-mürşitlik) Muhammed-Ali’den kalmıştır. Bu nedenle Evlad-ı Resul’den başkasına pirlik etmek ve talib olmak caiz değildir” der. Dolayısiyle Pir Hünkar da, kendi ceddinin yolunu sürmüştür.
Pir Hünkar; Yolun ilim irfaniyle donatılmış yol evlatlarını yetiştirmiş, ve halk arasına salmıştır. Böylece Aleviliğin ilim irfanını, halka ulaştırmayı amaçlamıştır.
Pir Hünkar döneminde tarihin dayattığı zorluklar karşısında metropol, şehirlerde, vs. yaşayan Aleviler ile kırsal alanda yaşayan Aleviler arasındaki ilişkiler kopmuştur. Ve Kırsal alandaki Aleviler, geleneksel Aleviliği yaşamaya devam ederken Metropol-Şehirlerdeki Aleviler her ne kadar geleneksel Aleviliği yaşamaya devam ettilerse de şehirlerin konuma göre yapılandırlar. Böylece Kırsal Alevilik ve şehirsel Alevilik doğmuştur.
Işte bu şehir Aleviliği Pir Hünkar ve baba Ishak, Baba İlyas gibi Alevi inanç önderleri öncülüğünde yaşamını sürdürmüştür. Pir Hünkar’ın Hakk’a göçmesiyle ve daha sonra yerine getirilen Balım Sultan Bektaşiliğin mevcut yapısına pratik ve teorik olarak yeni kurallar getirerek, ekliyerek yeni bir boyut kazandırmıştır ve böylece de Bektaşiliğin mıhenk taşı olmuştur.
Dolayısiyle de Bektaşiliğin bugünkü kurumlaşmış şekli olan On iki halife/Post veya dede baba geleneği-kuralı Pir Hünkar tarafından konulmamıştır, kendisinden daha sonra Balım Sultan tarafından kurumlaştırılmıştır. Şöyleki; Balım Sultan, Bektaşiliğe ait kuralları toparlamış, derlemiş, belli bir düzene sokmuştur ve sözel olan Bektaşi ilmihalini de yazılı hale dönüştürerek Bektaşiliği yapısal olarak da, kurallar çerçevesinde oluşmuş bir kurum haline getirmiştir.
Öncelikle şunu belirtelim ki; Dikme Seyyid(Dikme dede) ile Babağan veya Dede Baba aynı değildir, farklı sıfatlardır.
Dikme Seyyid, Mürşid veya Pirden el alandır. Babağan veya Dede baba ise, hizmet karşılığı kendilerine diploma veya belge(İcazet) verilen kişilere denir.
=Seyyid Hakkı=